Dieta bez laktozy, podobnie jak ta wykluczająca gluten stała się po prostu modna. Nietolerancja laktozy może jednak uprzykrzyć codzienność. Po przeczytaniu tego artykułu dowiesz się, czym jest nietolerancja laktozy, jak się objawia oraz z których produktów musisz zrezygnować.
Nietolerancja laktozy – przyczyny
Laktoza jest głównym węglowodanem, który występuje w mleku. Niedobór laktazy, czyli enzymu hydrolizującego laktozę do glukozy i galaktozy, doprowadza do nietolerancji cukru mlecznego. Z nietolerancją laktozy możemy mieć do czynienia, gdy:
- występuje zbyt mała ilość laktazy, czyli enzymu, który trawi laktozę,
- pojawia się, tzw. zespół złego wchłaniania laktozy przez jelito cienkie.
Warto również nadmienić, że schorzenie, jakim jest nietolerancja laktozy postępuje wraz z wiekiem. Jest złożonym problemem, z którym boryka się coraz więcej osób. Nietolerancja laktozy może być następstwem wielu chorób lub czynników, które uszkadzają kosmki jelitowe odpowiedzialne za wytwarzanie laktazy. Wśród nich można wyróżnić, między innymi: zespół Leśniowskiego-Crohna, celiakię, zespół jelita krótkiego, mukowiscydozę lub alergię na białko mleka krowiego. Dość istotną informacją może być to, że uszkodzenia kosmków jelitowych występują również poprzez stosowanie niektórych leków przeciwzapalnych, antybiotyków czy nawet alkoholu.
Jak rozpoznać nietolerancję laktozy?
Osoby dotknięte nietolerancją laktozy, odczuwają nieprzyjemne symptomy zazwyczaj od pół godziny do dwóch godzin po spożyciu produktów mlecznych. Na ogół występują:
- ból brzucha,
- mdłości,
- wzdęcia,
- biegunki,
- kolki/skurcze,
- gazy.
Dlaczego tak się dzieje? Laktoza jest disacharydem, który rozkłada się do glukozy i galaktozy. Zaburzenie tego procesu uniemożliwia wchłanianie laktozy w jelicie. Taka forma cukru staje się pożywką dla bakterii jelitowych. Te, rozkładają ją na drodze fermentacji, wskutek czego uwalnia się duża ilość nieprzyjemnych gazów. Oczywiście, o stopniu nasilenia objawów decyduje przede wszystkim ilość zjedzonego pokarmu bogatego w laktozę. Na uwadze należy mieć jednak fakt, że każdy organizm jest inny i dla niektórych nawet śladowa ilość tego cukru może skończyć się źle. Specjaliści w rozpoznawaniu nietolerancji laktozy stosują kilka sprawdzonych metod. Pierwszą jest wykonanie analizy pH stolca – niestrawiona laktoza będzie zakwaszała kał, więc analogicznie niski wskaźnik daje pozytywny wynik na nietolerancję laktozy. Kolejnym popularnym sposobem jest wodorowy test oddechowy – sfermentowana laktoza powoduje wydzielenie sporej ilości wodoru, dlatego też, mierząc jego stężenie w wydychanym powietrzu przez pacjenta można w prosty sposób zdiagnozować to schorzenie. Nie można zapomnieć także o najmniej inwazyjnym i bezpiecznym badaniu, jakim jest badanie krwi w kierunku nietolerancji pokarmowej. Wśród sposobów na potwierdzenie lub wykluczenie nietolerancji laktozy wymienić również można: próbę eliminacyjną, test doustnego podawania laktozy oraz endoskopię.
Dieta w nietolerancji laktozy
Prawdą jest, że nietolerancji laktozy nie da się wyleczyć. Najlepszą drogą do uśpienia objawów jest zastosowanie diety ubogolaktozowej. Trzeba jednak pamiętać, że istnieje ryzyko niedoborów innych składników pokarmowych, w szczególności wapnia i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Dieta ubogolaktozowa bardzo często bywa mylnie utożsamiana z dietą bezmleczną. Warto zaznaczyć, że niektóre produkty mleczne, np. jogurty z żywymi kulturami bakterii nie zawierają znacznej ilości laktozy, wręcz przeciwnie – mogą wykazywać aktywność laktazy, a więc być produktem zalecanym. Podobnie sprawa ma się z serami długo dojrzewającymi, serami żółtymi, których zawartość laktozy jest znikoma. Do pokarmów szczególnie bogatych w laktozę, jednocześnie przeciwwskazanych w diecie eliminacyjnej są:
- mleko pełne,
- mleko odtłuszczone,
- mleko w proszku,
- mleko krowie, owcze, kozie,
- wszelkie wyroby typu śmietana, lody, białe sosy,
- białe sery twarogowe,
- sery topione.
Będziemy uczulać Was na to, aby wyrobić w sobie nawyk czytania etykiet. Laktoza jest niestety ukrywa w składzie mniej oczywistych produktów spożywczych. Znajdziemy ją w: maśle, pieczywie, czekoladzie mleczne, daniach gotowych (np. w pastach rybnych, jajecznych, warzywach na patelnię, sałatkach, naleśnikach), mięsie (np. w parówkach, pasztetach, paprykarzach), niektórych lekach, a nawet w słodzikach.
Nietolerancja laktozy – podsumowanie
Nietolerancja laktozy, podobnie jak inne schorzenia, które w ramach leczenia wymagają wdrożenia diety eliminacyjnej są dużą przeszkodą w codziennym, komfortowym funkcjonowaniu. Pamiętajcie, że produkty mleczne są pełnowartościowym źródłem białka, wapnia i witamin, dlatego wyeliminowanie produktów zawierających laktozę powinno odbywać się pod czujnym okiem wykwalifikowanych osób, w szczególności dietetyka, który pomoże skomponować zbilansowany jadłospis pokrywający zapotrzebowanie na makro- i mikroelementy.